پنج راهکار کاهش شوری در باغ پسته

۱.مقدمه

گول تبلیغات را نخورید! در شرایط طبیعی باغات پسته در کشور ما، شوری حذف کردنی نیست. شوری را باید مدیریت کرد. شوری باغ پسته یکی از مشکلات اصلی مناطق پسته‌کاری است که در صورت عدم‌توجه به آن، عملکرد محصول به شدت کاهش می‌یابد. شوری اثرات مختلفی از جمله کمبود و کاهش جذب عناصر غذایی، حساسیت پسته به بیماری‌ها و آفات و خشکیدگی سرشاخه ها به دنبال دارد. این مطلب بر اساس تجربیات پسته‌کاران بزرگ و با تجربه و همچنین بر اساس مقالات روز دنیا در زمینه کاهش شوری در باغ پسته نگارش شده است.

ما در این مطلب تجربیات کشاورزان با تجربه و دانش را برای شما جمع‌آوری کرده‌ایم

۲. تنظیم pH خاک برای کاهش خسارت شوری باغ پسته

تنظیم pH خاک در شرایط شوری در باغ پسته بسیار حائز اهمیت است، از این نظر که افزایش یا کاهش بیش از حد pH بر حلالیت عناصر غذایی در خاک و جذب عناصر توسط ریشه‌‎های درخت اثر می‌گذارد. البته باید توجه داشت کهpH خاک بطور مستقیم تاثیری بر حلالیت عناصر و جذب آن‌ها ندارد بلکه هدف از تنظیم pH این است که جمعیت میکروارگانیسم‌های مفید را افزایش دهیم تا از این طریق حلالیت و جذب عناصر اتفاق افتد.

باید توجه داشت که در کشور ما به علت اقلیم گرم و خشک و کم بودن بارش‌ها، اغلب خاک‌ها قلیایی‌اند و مصرف بیش از حد برخی از کودهای شیمیایی نیز باعث افزایش pH خاک بخصوص در مناطق گرم و خشک شده است. جهت تنظیم pH خاک برای کاهش شوری در پسته باید یک عامل کمک‌کننده به فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک اضافه کرد تا کاهش pH با سرعت کم اما پایدار اتفاق افتد. یکی از بهترین ترکیب‌ها برای این هدف گوگرد است. گوگرد یک ترکیب غیرقابل حل در آب است لذا گوگرد را به تنهایی مصرف نکنید و حتما از باکتری های حل کننده گوگرد نیز استفاده کنید. بنابراین موثرترین راه برای داشتن pH مناسب جهت فعالیت حداکثری میکروارگانیسم‌ها یا همان حالت اسیدی شدن در خاک‌های ایران اضافه کردن گوگرد به همراه باکتری‌های اکسید کننده گوگرد است. برای انتخاب بهترین گوگرد مقاله ” بهترین کود گوگرد کشاورزی ” به نگارش تیم دایان را مطالعه کنید.

نکته ۱. استفاده از گچ روشی است که برخی کشاورزان جهت کاهش شوری در پسته از آن استفاده می‌کنند. باید توجه داشت که گچ مورد استفاده،قابل مصرف در کشاورزی باشد مقدار EC کم بوده تا باعث افزایش شوری نشود! ضمن اینکه استفاده از گچ باید در پاییز و قبل از بارندگی‌ها باشد.

نکته ۲. مصرف مستقیم اسیدهای معدنی مانند اسید سولفوریک، اسید نیتریک و اسید کلریک برای کاهش pH خاک و کنترل شوری در پسته، روش مناسبی نیست. استفاده از اسید باعث شوک اسیدی به موجودات زنده خاک و ریشه های موئین درختان می‌شود و خاک زنده یعنی خاک دارای ساختمان به خاک مرده یعنی خاک بدون ساختمان (کویر) تبدیل می‌شود.

۳. فراهمی عناصر غذایی برای کاهش خسارت شوری باغ پسته

تغذیه در شرایط شور به دلیل وجود عناصری نظیر سدیم و کلر در خاک و آب مشکل خواهد بود. در شرایط شور عنصر سدیم مانع جذب سایر عناصر از جمله کلسیم و منیزیم در خاک می شود. باید توجه داشت که نوع و مقدار کود مورد استفاده ممکن است باعث شور شدن خاک شود، پس قبل از هر کوددهی باید آنالیز خاک انجام شده و برنامه غذایی متناسب با شرایط شوری در پسته تنظیم شود.

در صورتی که در شرایط شوری عناصر غذایی برای درخت به خوبی فراهم شود، ریشه از طریق جذب انتخابی عناصر مورد نیاز را به خوبی جذب کرده و خسارت شوری با کاهش جذب نمک کاهش می‌یابد. استفاده از کودهای میکروبی ( کودهای زیستی حاوی باکتری های تأمین کننده عناصر ) می تواند به بهبود شرایط خاک شور کمک کند.

۴. کودهای میکروبی برای کاهش خسارت شوری باغ پسته

کودهای میکروبی به کودهای حاوی باکتری‌های مفید خاک گفته می‌شود که توانایی حلالیت عناصر غذایی در خاک را دارند. این باکتری‌ها در شرایط شور هم به تنظیم pH و هم به فراهمی عناصر غذایی جهت کاهش اثرات مضر شوری بر پسته کمک می کنند. به همین دلیل در مناطق پسته‌کاری با خاک شور استفاده از کودهای میکروبی به شدت توصیه می‌شود.

• کودهای زیستی هدف‌دار ( کود میکروبی )

این کودها دارای باکتری‌هایی هستند که اصطلاحا خاک را زنده می‌کنند توانایی خاک را برای تولید بیشتر افزایش می‌دهند. با فعالیت این باکتری‌ها عناصر غذایی مختلف به تدریج در دسترس ریشه قرار می‌گیرد. تنظیم pH و اصلاح ساختمان خاک به خصوص در مناطق شور نیز از دیگر اثرات مثبت کودهای حاوی باکتری هدف‌دار هستند. کودهای نیتروباکتر، فسفوباکتر، پتاس‌باکتر و سولفوباکتر دایان از این دسته کودها هستند.

۵. آبشویی برای کاهش شوری خاک باغ پسته

آبشویی برای کاهش شوری در پسته بخصوص در مناطق با خاک شور اهمیت زیادی دارد زیرا در تابستان به علت آبیاری و تبخیر بیش‌تر از سطح خاک، نمک در اطراف ریشه تجمع یافته و باید در فصل پاییز و زمستان از ناحیه ریشه آبشویی شود. آبشویی خاک در مناطق شور و در پاییز و زمستان باید تا عمق ۳۰ سانتیمتری انجام شود. آبشویی در باغات پسته ای که هم آب و هم خاک شور است تأثیر کمی دارد. مناطق پسته‌کاری که هم آب شور بوده و هم خاک شور است، تاثیر کمی دارد مگر اینکه شوری آب پایین باشد و بتوان از آبشویی استفاده کرد. نکته دیگر زهکشی خاک است که اگر زهکشی خاک نیز مطلوب نباشد آبشویی زیاد موثر نیست. اگر در منطقه بارندگی طی زمستان وجود دارد می توانید از آب باران جهت آبشویی استفاده کنید.

نکته: آبشویی برای کاهش شوری در پسته باید طی فصل خواب درخت انجام شود و تا قبل از باز شدن جوانه‌ها پایان یابد.

۶. استفاده از مالچ جهت کاهش شوری خاک

یکی از مهمترین دلایلی که شوری به سطح خاک منتقل شده و باعث تجمع نمک در اطراف ریشه می‌شود، تبخیر زیاد از سطح خاک است. در مناطق پسته کاری با توجه به گرمای شدید، تبخیر از سطح خاک بسیار زیاد است و اگر تبخیر را کاهش دهیم، از یک طرف باعث حفظ رطوبت در خاک شده و از طرفی نیز باعث کاهش شوری در خاک خواهد شد. بنابراین مالچ برای صرفه جویی در مصرف آب و کاهش تبخیر از سطح خاک جهت کاهش اثرات شوری در پسته می‌تواند موثر باشد. نوع مالچ مورد استفاده می‌تواند پلاستیک یا مواد گیاهی باشد. نگه‌داشتن بقایای کشت قبلی در سطح خاک، جمع‌آوری گیاهان وجین شده و علف‌های هرز و قرار دادن آن‌ها بین ردیف‌های کشت در باغات پسته نیز از جمله راهکارهای ایجاد مالچ طبیعی و کاهش شوری خاک در باغ پسته است.

این مطلب توسط تیم تحقیقاتی دایان تألیف شده است.استفاده از مطالب برای نشر علم و آگاهی با ذکر منبع  و درج لینک مانعی ندارد.