۱.مقدمه
در این مقاله، انواع مشکلات و سوالات مربوط به آبیاری پسته را برای شما پسته‌کاران بزرگوار مورد بررسی قرار داده‌ایم. این مطلب بر اساس تجربیات پسته‌کاران بزرگ و با تجربه و همچنین بر اساس مقالات روز دنیا در زمینه کاشت و نگهداری پسته نگارش شده است.
آب مایه حیات است و وجود و فراهمی آن با کیفیت مناسب برای پسته نیز بسیار ضروری و کلیدی است. با توجه به اینکه پسته عموما در مناطق خشک و کم آب پرورش داده می‌شود، مدیریت آبیاری پسته بسیار ضروری است. اگر آبیاری به خوبی انجام نشود، قطع به یقین کاهش عملکرد وجود خواهد داشت. اگر آبیاری به خوبی انجام نشود، مصرف کودها در باغ پسته نیز اثرات کمتری خواهد داشت.
در دنیا قبل از احداث باغ پسته به فکر سیستم و روش آبیاری آن هستند و این باعث افزایش عملکرد پسته می‌شود. ما هم با وجود مشکلاتی که در باغات پسته ایران داریم باید به فکر مدیریت بهتر آبیاری باشیم. ما در تیم دایان به خوبی با مشکلات سیستم های آبیاری، روش‌های نادرست آبیاری و خلاءهایی که باعث می‌شود کشاورز نتواند به خوبی آبیاری را انجام دهد آشنا هستیم. با علم بر باغات ایران مطالبی کاربردی و اجرایی برای شما آماده کرده‌ایم که در ادامه مطالعه می‌کنید.
ما در این مطلب تجربیات کشاورزان با تجربه و دانش را برای شما جمع‌آوری کرده‌ایم.
۲. آبیاری پسته در زمان گل دهی و گرده افشانی
اگر به رطوبت خاک در زمان گل دهی و گرده افشانی توجه نشود احتمال عدم تلقیح، سقط جنین و تنک شدن خوشه‌ها وجود دارد. مرطوب بودن خاک در زمان گلدهی و گرده افشانی مهم است اما توجه داشته باشید که آبیاری غرقابی و سنگین به خصوص در خاک‌های رسی باعث ریزش گل‌ها می‌شود. در صورتی که آبیاری غرقابی دارید در زمان گلدهی و گرده افشانی بهتر است آبیاری انجام نشود. ولی در صورتی که آبیاری قطره ای دارید و خاک باغ در زمان گلدهی و گرده افشانی خشک است میتوانید آبیاری را با حجم کم انجام دهید در حدی که فقط رطوبت خاک تأمین شود.
بارندگی در زمان گرده افشانی باعث شسته شدن گرده در درختان نر و عدم پراکنش دانه گرده می‌شود، همچنین با توجه به اینکه پخش شدن دانه گرده در پسته با باد صورت می‌گیرد، باران می‌تواند باعث سقوط دانه‌های گرده آزاد شده و معلق در هوا شود. باران باعث خیس شدن سطح کلاله مادگی و کاهش درصد تلقیح هم می‌شود. بنابراین اگر در زمان گرده افشانی، بارندگی باشد و رطوبت هوا هم بالا رود، گرده افشانی پسته کم شده و در نتیجه اختلال در بستن و تشکیل مغز پسته و یا پوکی میوه تشکیل شده، مشاهده می‌شود.
۳. آبیاری پسته بعد از تشکیل میوه
در عموم باغات از زمان گرده افشانی تا نخودی شدن پسته‌ها آبیاری انجام نمی‌شود که دلیل آن در بخش قبلی توضیح داده شد. در زمان تشکیل میوه یک اندام به درخت اضافه شده که نیاز آبی و غذایی درخت را افزایش می‌دهد. بنابراین نیاز است که در این مرحله ضرورتا آبیاری شروع شود ( اولین آبیاری بعد از تشکیل پسته ). آبیاری پسته به مقدار کافی در این مرحله باعث ظرفیت‌سازی برای رشد مطلوب مغز پسته شده و مشکلات خندان نشدن پسته نیز در آخر فصل کاهش خواهد یافت. دقت کنید که در این مرحله محلول‌پاشی کلسیم در چند مرحله بسیار مهم و موثر است. برای کوددهی و تغذیه حتما مطلب ” مصرف کود پسته در بهار و تابستان ” به نگارش تیم آموزشی دایان را مطالعه کنید.
۴. فواصل آبیاری پسته در بهار و تابستان
فواصل آبیاری در طول فصل رشد به عوامل مختلفی مانند سن باغ، بافت خاک، سطح بارندگی در منطقه و شرایط آب و هوایی بستگی دارد. درست است که پسته درختی مقاوم به خشکی است ولی مهمترین عامل برای افزایش درشتی و وزن‌گیری پسته‌ها آب است و باید به خوبی تامین شود. بطور کلی در طی روزهای بسیار گرم تابستان باید حداقل تا عمق حدود یک متری، خاک مرطوب باشد تا به درخت پسته تنش وارد نشود. با توجه به اینکه در ماه‌های تیر و مرداد نیاز آبی پسته افزایش یافته و هوا نیز نسبت به بهار گرم تر است، دوره‌های آبیاری در صورت امکان و بر اساس نوع خاک کوتاه‌تر شود. نمی‌توان عدد دقیقی تعیین کرد ولی فاصله ۲۰ تا ۲۵ روز برای پسته مناسب است. تقریبا دو هفته قبل از برداشت نیز آبیاری پسته قطع می‌شود.
۵. انواع روش‌های آبیاری پسته
در آبیاری پسته در کشور ما سیستم‌های غرقابی و قطره ای استفاده می‌شود. اما این روش‌ها مزایا و معایبی دارند. یکی از مزایای سیستم قطره ای نسبت به غرقابی این است که باغدار بر روی میزان آب مصرفی کنترل داشته و می‌تواند مدت زمان و حجم آب را کنترل کند. در سیستم آبیاری قطره ای به دلیل اینکه حجم آب در هر بار آبیاری کم تر از سیستم غرقابی است، باید دفعات آبیاری و مدت زمان آبیاری افزایش یابد تا هم آب کافی به درخت برسد و هم شستشوی لازم برای مدیریت شوری اتفاق افتد. مزیت آبیاری غرقابی در زمان آبشویی از این جهت است که نیازی به افزایش مدت زمان هر دور آبیاری نیست و حجم آب در هر بار آبیاری زیاد است. اما بطور کلی سیستم غرقابی به دلیل هدر رفت زیاد آب، ماندابی آب در اطراف طوقه و ناحیه ریشه و افزایش بیماری‌ها در طوقه و ریشه توصیه نمی‌شود.
در روش آبیاری غرقابی ممکن است آبیاری به روش‌های مختلفی از جمله کرتی و جوی و پشته ای انجام شود که در مطلب ” کنترل شوری در باغات پسته ” به نگارش تیم آموزشی دایان به خوبی توضیح داده شده است.
۶. آبیاری پسته در شرایط شور
آبیاری در شرایط شور باید با فواصل کمتری انجام شود تا ریشه دچار تنش شوری و خشکی به طور همزمان نشود. اگر در شرایط شور فواصل آبیاری زیاد باشد درخت علاوه بر شوری، خشکی را هم تجربه خواهد کرد. از طرفی تبخیر از سطح خاک بیشتر شده و نمک بیشتری به سطح خاک هدایت خواهد شد. برای کنترل نمک‌های خاک، آبیاری پسته در مناطق شور باید بیشتر از سایر مناطق باشد تا نمک‌ها از ناحیه ریشه آبشویی شوند. در مناطق شور، آبیاری پسته در فصل زمستان نیز بیش تر از مناطق غیرشور است. دقت داشته باشید در شرایط خاص که شوری آب بیشتر از شوری خاک است ( این مورد کمتر دیده می‌شود ) فواصل آبیاری باید به گونه‌ای تنظیم شود که نه خیلی طولانی باشد که ریشه دچار خشکی شود و نه خیلی زود به زود باشد که شوری خاک را افزایش دهد.
در شرایط شور بهتر است درخت داخل جوب باشد و پشته‌ها با فاصله از درخت قرار گیرند. البته دقت کنید که جوب نباید عمیق باشد و بهتر است که عرض بیشتری داشته باشد تا ماندابی اطراف طوقه ایجاد نشود.
۷. مراحل کلیدی آبیاری پسته
مرحله تشکیل مغز پسته ( اواخر خرداد یا اوایل تیر ) به دلیل تقسیم سلولی زیادی که در این مرحله وجود دارد. اگر آبیاری در این مرحله به خوبی انجام نشود مغز پسته ظرفیت مناسبی برای رشد کسب نخواهد کرد و کوددهی مناسب نیز نخواهد توانست رشد مغز پسته را به حالت ایده آل برساند.
- مرحله پر شدن مغز در پسته (اواسط تیر تا اوایل مرداد) به دلیل نقش مهمی که در بزرگ شدن مغز دارد به آبیاری حساس بوده و تنش خشکی در این دوره باعث عدم رشد مناسب مغز پسته می‌شود. در صورت تنش خشکی در دوره رشد مغز علاوه بر کوچکی مغز، خندانی پسته نیز کاهش می‌یابد.
- مرحله شکاف پوست در پسته باعث خندانی پسته می شود و در آبیاری پسته مهم است. باغداران باید سطح رطوبت خاک را حفظ کنند تا شکاف پوسته را به حداکثر برسد، اطمینان داشته باشند که رطوبت کافی به ریشه‌ها برسد و تنش خشکی به درخت وارد نشود. این آبیاری باید در زمان مشاهده اولین پسته‌هایی که شکاف برمیدارد انجام شود و نباید خیلی نزدیک برداشت باشد.
- پس از برداشت پسته به دلیل تکمیل رشد جوانه گل سال بعد و رشد مناسب ریشه، آبیاری در این مرحله اهمیت زیادی دارد.
۸.نتیجه گیری
برای ماندگاری مطلب میتوانید این بخش را برای خود یادداشت کنید.
۱. از آبیاری در زمان گرده افشانی و گلدهی خودداری کنید. فقط در صورتی که آبیاری قطره‌ای دارید و در زمان گلدهی خاک خشک بود میتوانید آبیاری با حجم کم آب انجام دهید.
۲. بارندگی در زمان گرده افشانی باعث شسته شدن گرده در درختان نر و عدم گرده افشانی و تنک شدن خوشه‌ها می‌شود. برای کاهش خسارت در این شرایط از گرده افشانی مصنوعی بعد از رفع بارندگی استفاده کنید.
۳. آبیاری پسته به میزان کافی پس از نخودی شدن پسته باعث رشد مناسب مغز و خندانی پسته می شود.
۴. پسته درختی مقاوم به خشکی است ولی مهمترین عامل برای افزایش درشتی و وزن‌گیری پسته‌ها آب است و باید به خوبی تامین شود.
۵. اگر سیستم آبیاری غرقابی را به قطره‌ای تغییر می‌دهید حتما باید فواصل آبیاری کمتر شده تا نیاز آبی پسته تامین شود.
۶. آبیاری پسته در شرایط شور باید با فواصل کمتری انجام شود.
۷. مراحل تشکیل مغز پسته، پر شدن مغز پسته، شکاف پوسته پسته و بعد از برداشت مراحل کلیدی در آبیاری پسته هستند.
اگر قرار باشد یک اتومبیل حرکت کند، باید استارت درست باشد تا موتور را تحریک کند. باید بنزین داشته باشد تا موتور را روشن کند. باید رادیاتور آب داشته باشد تا با حرکت فن‌ها موتور را خنک کند. لاستیک‌ها باد داشته باشند تا با سرعت مناسب حرکت کنند. حتی برف‌پاک‌کن درست باشد تا در زمان باران جلو دید راننده گرفته نشود. هر کدام از این موارد و بسیاری از موارد دیگر اگر درست کار نکند، حرکت اتومبیل مختل خواهد شد. بنابراین باید عوامل بسیاری کنار هم به درستی قرار بگیرند تا نتیجه مطلوبی حاصل شود.
در کشاورزی نیز همین است. باید عوامل مختلفی مدیریت آبیاری، مدیریت آفات و بیماری‌ها، مدیریت صحیح تغذیه و … به درستی در کنار هم رعایت شوند تا عملکرد مطلوب و قابل تحسینی حاصل شود. در طول این مسیر کارشناسان دلسوز دایان در واحد علمی و آموزشی همراه و خدمت‌گزار شما هستند.
این مطلب توسط تیم تحقیقاتی دایان تألیف شده است.استفاده از مطالب برای نشر علم و آگاهی با ذکر منبع و درج لینک مانعی ندارد.
سوالات متداول کشاورزان در ارتباط با آبیاری پسته
- آب استارت پسته چه زمانی انجام شود؟
- اولین آبیاری پسته در اسفند ماه و قبل از تورم جوانه‌ها انجام می‌شود. اگر بارندگی در حدی باشد که خاک رطوبت کافی را تا عمق ۴۰ سانتیمتری داشته باشد، نیازی به آبیاری در این زمان نیست.
- نیاز آبی درختان پسته چقدر است؟
- نیاز آبی پسته در هر مرحله از رشد به شرایط آب و هوایی منطقه، بافت و ظرفیت نگهداری آب خاک، سن درخت، مرحله رشدی و … بستگی دارد. به عنوان مثال در شرایط آب و هوایی گرم و خشک، یک درخت بالغ پسته در اواسط اردیبهشت ماه، بطور متوسط بین ۱۳۰ تا ۱۵۰ لیتر آب مصرف می‌کند. از اوایل تیرماه تا زمان برداشت نیاز آب هر درخت پسته بین ۱۷۰ تا ۱۹۰ لیتر خواهد بود.
- فواصل آبیاری پسته در بهار و تابستان چقدر باشد؟
- بسته به منطقه و خاک متفات است، اما معمولا بین ۲۰ تا ۲۵ روز باشد.
- در آبیاری پسته با آب شور چه نکاتی باید رعایت کرد؟
- آبیاری باغ پسته با فواصل کم تر انجام شود.
- حجم آب مصرفی در مناطق شور بیشتر باشد.
- آبیاری جهت آبشویی نمک باید طی زمان خواب درخت انجام شود.
- میتوانید با هدایت آب بارندگی به داخل باغ باعث آبشویی نمک به عمق پایین‌تر شوید. البته دقت شود که آب نباید مدت زیادی درون باغ به صورت ماندابی باقی بماند و اگر به داخل خاک نفوذ نکرد باید آب به بیرون باغ هدایت شود.
- برخی میگویند آبیاری پسته کمتر از ۳۰ روز خوب نیست. درست است؟
- خیر. این اصلا منطقی و علمی نیست. در صورتی که خاک رسی و سنگین باشد به طوری که بعد از هر آبیاری، آب به مدت زیادی در اطراف درخت باقی بماند به علت ماندابی مشکل دارد. در این شرایط باید آبیاری با فاصله بیشتری انجام شود. ولی نمی‌توان این مورد را برای همه توصیه کرد. فاصله آبیاری مناسب باغ شما با باغ بقیه متفاوت است.