در این آموزش می‌خواهیم روش‌های کود دهی در انواع سیستم‌های آبیاری، مزایا و معایب هرکدام را بررسی کنیم. کودهای مختلف را می‌توان با دو روش مصرف ریشه‌ای و محلول‌پاشی (برگ‌پاشی) در اختیار گیاه قرار داد. مصرف ریشه‌ای همان مصرف کود به همراه آب آبیاری ( کود آبیاری ) است که برای اینکار می‌توان از ۳ مدل سیستم آبیاری قطره‌ای، بارانی و غرقابی استفاده کرد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
مصرف کود در سیستم آبیاری قطره‌ای
در این روش راندمان جذب نسبت به سایر سیستم‌ها بسیار بالاست به‌طوری‌که مقدار آن در حدود ۹۵ درصد است. در این روش می‌توان انواع کود را به روش‌های مختلف استفاده کرد که از جمله آنها تانک کود و شیرهای ونتوری هستند که بوسیله آنها می‌توان کود را به سیستم تزریق کرد.
تانک کود
تانک کود یک مخزن تحت فشاری هست که برای تزریق انواع کودها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مخزن‌ها با ظرفیت و مدل‌های مختلف در بازار عرضه می‌شوند. مکانیزم کار این تانک‌ها براساس اختلاف فشار ایجاد شده در مسیر است که با اینکار کودها به تدریج از مخزن وارد مسیر آب شده و در اختیار گیاه قرار می‌گیرد.
توجه: موقع ریختن کود به مخزن توجه داشته باشید که آن را به تدریج داخل مخزن ریخته و هم بزنید تا کامل حل شود، درصورتی که چند کود را به صورت ترکیبی مصرف میکنید از ریختن همزمان آنها به تانک کود خودداری کنید. برای این کار در ابتدا هر کدام از آنها را داخل مخزن ریخته و با آب حل کنید، سپس کود بعدی را اضافه کرده و دوباره به طور کامل هم بزنید تا محلول یکنواختی از کود تهیه شود.
شیر ونتوری
روش دیگر تزریق کود به سیستم‌های آبیاری قطره‌ای استفاده از شیرهای ونتوری است. عملکرد این شیرها هم شبیه تانک کودی است، مکانیزم عمل این شیرها بر اساس اختلاف فشار هیدرولیکی ایجاد شده بین نقاط ورودی و خروجی است. این اختلاف فشار ایجاد شده، باعث مکش محلول کودی به داخل لوله آب و انتقال به شبکه آبیاری می‌شود. از طریق شیرهای ونتوری می‌توانید انواع کود کشاورزی را وارد سیستم آبیاری کنید. در این سیستم نیز می‌توانید سرعت ورود محلول کودی به داخل لوله آبیاری را تنظیم و کنترل کنید.
از مزایای استفاده از شیر ونتوری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نصب آسان و ساده
- هزینه پایین در مقایسه با روش‌های دیگر
- عدم نیاز به نیروی برق
توجه داشته باشید که موقع مصرف کودها در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، در ابتدا بدون اینکه کودی به سیستم وارد کنید، اجازه دهید (به طور مثال برای یک مزرعه که کل ساعت آبیاری آن ۵ ساعت است) مزرعه به مدت یک ساعت آبیاری شده و سپس کود را به سیستم تزریق کنید. در انتها هم برای اینکه مواد کودی به طور کامل از سیستم خالی شود اجازه دهید به مدت یک ساعت دیگر آب در سیستم جریان داشته باشد.
مصرف کود در سیستم آبیاری بارانی
کودهای کشاورزی را می‌توان از طریق سیستم‌های آبیاری بارانی نیز در اختیار گیاه قرار داد. راندمان جذب در این سیستم‌ها در حدود ۷۰ درصد است که از معایب این روش می‌توان به تبخیر و تلفات آب و کود در اثر باد و نور خورشید و همچنین پاشش غیر یکنواخت کود ( در بعضی از سیستم‌های بارانی) در مزرعه اشاره کرد. از طرفی این سیستم آبیاری در سطح وسیع و مزارع می‌تواند کارآمد باشد. در سیستم‌های آبیاری بارانی هم می‌توان انواع کودهای مایع و جامد قابل حل در آب را از طریق تانک کود و یا شیر ونتوری در اختیار گیاهان قرار داد. نکات گفته شده در مورد مصرف کودها در سیستم‌های قطره‌ای در این سیستم هم باید رعایت شود.
نکته مهم: توجه داشته باشید که موقع مصرف کودها در سیستم‌های آبیاری بارانی، در انتها برای اینکه مواد کودی به طور کامل از سیستم خالی شده و اضافه کود روی برگ‌ها باقی نماند، برای جلوگیری از سوزندگی احتمالی کودهای ریخته شده روی برگ‌ها اجازه دهید به مدت یک ساعت دیگر آب ( بدون کود ) در سیستم جریان داشته باشد تا شست و شو انجام شود.
مصرف کودها در سیستم‌های آبیاری غرقابی
این روش از لحاظ کارایی، نامناسب‌ترین روش آبیاری است که در آن کارایی جذب بسیار پایین و در حدود ۴۰ درصد است. از معایب عمده این روش می‌توان به تلفات زیاد آب و کاهش جذب کود، بروز پوسیدگی و بیمارهای قارچی و باکتریایی و همچنین هجوم علف‌های هرز اشاره کرد. در این روش می‌توان کودها را از طریق سیستم شیر و بشکه مصرف کرد.
در این سیستم می‌توانید از یک بشکه ساده که از یک شیر به عنوان خروجی محلول کودی تشکیل شده استفاده کنید. می‌توانید محلول‌های کودی را داخل بشکه تهیه کرده و وارد مسیر آبیاری کنید. بعضی از کشاورزان کودها را از بالا دست محل انتقال آب توسط یک بشکه یا مخزن وارد آب می‌کنند. در این روش، کود مسیر زیادی را طی می‌کند تا کل زمین آبیاری شود، بنابراین ابتدای مسیر ورودی آب کود بیشتری دریافت کرده و قسمت‌های انتهایی مزرعه به صورت مناسب تغذیه نخواهد شد و همچنین میزان تلفات بسیار بالا خواهد بود. برای کاهش تلفات کود می‌توان بشکه حاوی کود را در ابتدای هر ردیف و جایی که آب وارد کرت می‌شود قرار داد تا مسافتی که کود طی می‌کند تا پای گیاه برسد به حداقل برسد.
توجه: موقع ریختن کود به مخزن آن را به تدریج داخل مخزن ریخته و هم بزنید تا کامل حل شود، اگر چند کود را به صورت ترکیبی مصرف میکنید از ریختن همزمان آنها به بشکه کود خودداری کنید. برای این کار در ابتدا هر کدام از آنها را داخل مخزن ریخته و با آب حل کنید، سپس کود بعدی را اضافه کرده و دوباره به طور کامل هم بزنید تا محلول یکنواخت کودی بدست آید.
مصرف کودها به روش محلول‌پاشی
همانطور که گفته شد ریشه‌ها وظیفه جذب مواد غذایی را در گیاه بر عهده دارند ولی از طریق برگ‌ها هم می‌توان عناصر غذایی را در اختیار گیاه قرار داد که مصرف کودها به این روش با عنوان محلول‌پاشی، برگ‌پاشی و یا تغذیه برگی شناخته می‌شود. توجه داشته باشید که وظیفه اصلی برگ غذاسازی است و نه جذب عناصر غذایی، اما در مورد عناصر میکرو مانند آهن و روی و … چون این عناصر در مقادیر کم مورد نیاز هستند بنابراین می‌توان این نیاز را با محلول‌پاشی هم برطرف کرد اما در مورد عناصر پرمصرف و ماکرو نمی‌توان همه نیاز غذایی را از طریق برگ تامین کرد، برای این کار باید از طریق ریشه عناصر را در اختیار گیاه قرار داد. در برخی مواقع می‌توان عناصر ماکرو را هم برگ‌پاشی کرد که این کار به پیام رسانی (سیگنالینگ) داخل گیاه کمک می‌کند، که از جمله آنها می‌توان به پتاسیم اشاره کرده که به تسهیل انتقال مواد کمک می‌کند و یا محلول‌پاشی برگی عناصر غذایی کم مصرف و کلسیم در ابتدای شروع تشکیل میوه باعث افزایش ظرفیت برای رشد نهایی میوه می‌شود.
برای محلول‌پاشی کودها می‌توان از انواع سم‌پاش‌ها از جمله سم‌پاش‌های لانسی، باله‌ای (بوم دار)، توربولاینر و اختاپوسی استفاده کرد از سمپاش های لانسی می‌توان در سطوح کم استفاده کرد ولی در سطح وسیع باید از سم‌پاش‌های باله‌ای، توربو لاینر و یا اختاپوسی استفاده کرد. در سم‌پاش‌های توربولاینر تلفات کود به خاطر فشار باد دستگاه و توزیع غیر یکنواخت کود نسبت به سایر روش‌ها زیاد است. بنابراین بهتر است که برای اینکار در مزارع از سم‌پاش‌های لانسی و باله‌ای ( بوم دار) و در باغات از سم‌پاش‌های اختاپوسی استفاده کرد.
چند نکته در مورد محلول‌پاشی کودها
- برای مصرف کودها به روش محلول‌پاشی بهتر است در شب اقدام نکنید چون کارایی جذب در این زمان پایین بوده و امکان بروز بیماری‌های قارچی زیاد است. بهترین زمان محلول‌پاشی در اکثر گیاهان ساعت ۶ تا ۱۰ صبح است.
- در حجم کم کودها را باهم مخلوط نکنید. ( چند کود بصورت همزمان در یک ظرف کوچک مخلوط نشود)
- در زمان محلول‌پاشی هیچ سمی را به همراه کود ترکیب نکنید.
- به هنگام استفاده کودها به روش محلول‌پاشی، از آب شور برای تهیه محلول‌های کودی استفاده نکنید. آب شور حاوی بور و منیزیم است که مقادیر بالای آنها باعث ایجاد مسمومیت در گیاه می‌شود.
امیدواریم مطلب آموزشی شناخت روش‌های کود دهی در سیستم‌های مختلف آبیاری مورد توجه و پسندتان قرار گرفته و با استفاده از آن بتوانید کودهای کشاورزی را بصورت بهینه و صحیح در اختیار گیاهان خود قرار دهید. در صورتی که در این زمینه سوال، نظر و یا تجربهای دارید از طریق نظرات همین صفحه در میان بگذارید.
تیم علمی و آموزشی دایان
این مطلب توسط تیم تحقیقاتی دایان تألیف شده است.استفاده از مطالب برای نشر علم و آگاهی با ذکر منبع و درج لینک مانعی ندارد.
38 پاسخ
سلام آیا می‌توان کود سیاه یعنی فسفر را محلول کرد
سلام. این کود جزو کودهای دیرحل بوده و معمولا بصورت اختلاط با خاک مصرف می‌شود.
سلام
در کود دهی چغندر می توانیم کود بور را به صورت تزریقی انجام دهیم
سلام. بله امکان مصرف بصورت کود آبیاری را دارد. توصیه‌های روی برچسب محصول را حتما مطالعه بفرمایید.
سلام کود ای پی پی چند روز بعد اثر میکنہ وآیا وقتی گیاہ سیراب باشہ میتونیم آب وخود بش بدیم یابشینیم گیاہ تشنہ بشہ
اگہ سیراب باشہ وآب وکود بش بدیم کود اثر میکنہ یانہ
سلام خدمت جنابعالی. در مورد کیفیت و اثرگذاری کود مد نظر از تولید کننده یا فروشنده محصول سوال بفرمایید. در ارتباط با آبیاری باید توجه داشته باشید که اگر گیاه تحت تنش آبی باشد، کارایی جذب و اثرگذاری کود بطور معنی‌دار کاهش خواهد یافت.
سلام بهترین زمان مصرف کود چه ساعاتی هست ، مثلا ساعت ابیاری ۶ساعت هس ،ایا ساعات اول کود را تزریق کنیم توی سیستم ابیاری یا ساعات اخر؟؟ ، در روش ابیاری قطره ای
سلام و درود.
در سیستم آبیاری قطره‌ای از نیمه دوم تایم مد نظر اقدام به تزریق کود در سیستم آبیاری کنید. مثلا در باغ جنابعالی از ساعت چهارم می‌توانید این کار را انجام دهید.
سلام. بهترین زمان برای کوددهی درختان صنوبر چه زمانی از سال است؟ و آیا به نهالهای یکساله که امسال کاشتیم میشه کود داد یا ریشه را میسوزاند؟
با سلام و احترام
درختان مانند انسان ها در همه مراحل رشدی و در تمام طول سال به تغذیه نیاز دارند ولی باید طبق برنامه غذایی و برنامه ریزی، کوددهی انجام شود. برای رشد مناسب این درختان چون غیرمثمر هستند، کودهای نیتروژنی و اسیدآمینه توصیه می شود اما چون نهال ها کوچک هستند باید حجم مصرف کودها رعایت شود. برای مقاومت به تنش ها، کودهای سیلیکات پتاسیم به صورت کودآبیاری مناسب است. پیشنهاد ما به شما این است که درخواست برنامه غذایی از طریق این لینک بدهید تا در تمام مراحل نیز کارشناسان ما شما را راهنمایی کنند.
سلام خدا قوت نظراتتون مخصوصا در مورد چالکود عالی بود دستتون درد نکنه
با سلام و سپاس از حسن توجهتون
سلام آیا از شیرهای ونتوری در سیستم آبیاری قطره ای ثقلی هم میتونیم استفاده کنیم مثلاً رو خروجی استخر نصب بشه ممنون میشم اگه راهنمایی کنید
با سلام و احترام
بله می توانید فقط باید در مسیری قرار بگیرد که فشار آب بیش تر است.
سلام شیرهای ونتوری را چطور میشه تهیه کرد ما با کشاورزان در ارتباط هستیم مشکل تزریق کود و سم در مزارع دارند سپاسگذاریم
با سلام و احترام
شیرهای ونتوری را می توانید از فروشگاه های ابزارهای آبیاری تهیه کنید.
سلام من ونتوری دارم میتونم شلنگ سمپاش موتوری را به ونتوری وصل کنم جهت تسریع در کود دهی؟
با سلام و احترام
بله میتونید این کارو انجام دهید. فقط توجه داشته باشید که سرعت خروج محلول کودی از مخزن کود طوری تنظیم شود که برای کل مزرعه یا باغ کفایت کند.
سلام ببخشید من مرکبات یکسالمو کود میکروفروت رو سم پاشی کردم
الان دو روز گذشته برگاش داره خشک میشه عایا باید فورا بهشون اب بدم؟دلیل این خشک شدن چیه ؟عادیه؟
سلام. درصورتی که دوز مصرفی را رعایت نکرده باشید احتمال سوزندگی وجود دارد. درختان یک ساله نیازی به محلول پاشی ندارند که شما انجام دادید. بله آبیاری انجام بدید. کودهای اسیدآمینه برای تحریک رشد رویشی مناسب هستند.
سلام
به نظر شما بهترین روش برای تزریق کودهای تقویتی به گندم ابی استفاده از چه روشی میباشد؟ تانک سمپاش یا تزریق از طریق سیستم بارانی
با سلام و احترام
بستگی به نوع کود و زمان مصرف دارد. در بعضی مراحل و بسته به هدف استفاده از کود می توان به صورت مصرف ریشه ای یا محلول پاشی باشد. برای اطمینان از روش مصرف کود در هر مرحله و برای هر محصول، می توانید برنامه غذایی دریافت کنید.
https://www.agrodayan.com/nutrition-programs/
سلام وقت بخیرفرض کود ۲۰کیلو در هکتار ابیاری داشته باشیم حالا قطعه باغچه بمطاحت ۶۲متر مربع مقدار ۱۲۵ گرم کود لازم داریم پرسشم اینه با چه مقدار اب باید مخلوط شود؟ایا مقدار کود در اب زیاد تاثیرش چیه
سلام. مصرف مقادیر بالاتر از دزهای توصیه شده روی برچسب کودهای شیمیایی احتمال مسمومیت و آسیب به گیاه را خواهد داشت. حجم آب تهیه شده در این مساحت مهم نیست و مقدار آن طوری تنظیم شود که تمام سطح باغچه را بصورت یکنواخت پوشش دهد.
باتشکر ازحمات صادقانه وآموزش های کاربردی
با سلام و تشکر از همراهی شما
سلام.من قصد محلول پاشی با استفاده از سمپاش وتزریق به سیستم بارانی را دارم.دراین خصوص راهنمای کنید .مثلاً سه کیلو آن پی کا باچقدر آب و…..چطور تزریق شود
سلام و عرض ادب
بهتر از برای محلول پاشی از سیستم بارانی استفاده نکنید. چون قطعا تمام کودها با حجم بالای آب از روی برگ شسته خواهد شد. با این وجود در صورت محلول‌پاشی کردن کودها باید مقدار در هکتار در نظر بگیرید. مثل زمانی که با هدف مصرف ریشه ای تغذیه میکنید. مثال: اگر کود سیلیکات پتاسیم را برای گندم قرار باشد محلول‌پاشی کنیم مقدار آن دو در هزار است. که در سیستم بارانی باید حداقل یک لیتر برای هر هکتار مصرف شود.
باسلام در روش زیر سطحی آیا میشه کود شیمیایی رو در اب حل کرد و مستقیم ریخت داخله لوله بدون بهره بردن از روش تا تانک کود و ونتوری
با سلام و احترام
ما این روش را پیشنهاد نمی کنیم. در تانک کود براحتی می توانید کودها را با هم ترکیب کرده و حلالیت مناسبی هم صورت می گیرد و با هر بار باز شدن شیر میزان کافی از کودها به داخل لوله ها منتقل می شود و احتمال رسوب کودها نیز کمتر خواهد بود.
بسیار عالی و علمی سپاسگزارم
سپاسگزاریم از شما
ممنون ساده وکاربردی بود
با سلام
سپاسگزاریم از حسن نظر شما
به نحوه ای احسنت توضیح دادی ممنون از توضیحات شما
با سلام و احترام
از حسن توجهتون سپاسگزاریم
باسلام
من کود پتاس بالا دارم و گندم کاشتم چگونه این کود را تزریق کنم تنها راه ما آبیاری غرقابی هستش چه مقدار کود در یک بشکه بریزم و چه مقدار آب در هکتار
با سلام و احترام
کود پتاس بالا از اواسط ساقه روی تا اوایل ظهور خوشه باید مصرف شود ولی از نظر مقدار چون شرایط هر منطقه و هر مزرعه متفاوت است، پیشنهاد می کنیم از طریق این لینک https://www.agrodayan.com/nutrition-programs/ درخواست برنامه غذایی بدهید.