پاخوره گندم یک مشکل مهم از مرحله پنجه‌زنی تا ساقه‌روی گندم است که منجر به کاهش شدید عملکرد می‌شود. متاسفانه در بسیاری از مزارع گندم کشور به علت عدم رعایت برخی اصول کاشت و کوددهی، بیماری پاخوره گندم مشاهده شده و هر ساله خسارت زیادی را برای کشاورزان عزیز دارد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
درصورتیکه قبل از بروز پاخوره گندم برای برنامه‌ریزی و مدیریت مزرعه‌تان اقدام کنید، کمتر شاهد این مشکل هستید و از سالی به سال دیگر می‌توانید براحتی پاخوره گندم را کنترل کنید.
پاخوره گندم چیست؟
پاخوره یک بیماری قارچی است که توسط قارچ خاکزی Gaeumannomyces graminis var. tritici ایجاد می‌شود. این قارچ باعث بسته شدن آوندها، پوسیدگی و سیاه شدن ریشه و طوقه می‌شود که به دنبال آن انتقال مواد از ریشه به بخش هوایی با مشکل مواجه شده و در نتیجه کوتاهی بوته و زرد شدن و حتی از بین رفتن گیاه اتفاق می‌افتد. اگر بوته گندم زنده بماند رشد ضعیفی داشته و عملکرد آن شدیدا کم می‌شود. در گیاهانی که دچار پاخوره گندم شده‌اند، اگر به خوشه هم بروند، دانه‌ها چروک و تیره رنگ بوده و ساقه نیز براحتی خم شده یا ورس می‌کند و توانایی نگه داشتن سنبله‌ها را نخواهد داشت.
چه دلایلی باعث پاخوره گندم می‌شود؟
دلایل مختلفی باعث بروز پاخوره گندم و بیش‌تر شدن آن می‌شوند که در ادامه مطالعه می‌کنید.
عدم جمع‌آوری بقایای محصول سال قبل
بقایای کاه و کلش گندمِ سال قبل یا گیاهان سال گذشته در مزرعه یک دلیل مهم برای بروز پاخوره است و اگر پس از برداشت محصول، بهداشت مزرعه رعایت نشود در سال بعد هم شاهد پاخوره گندم خواهید بود.
مصرف کودهای حیوانی
استفاده از کودهای حیوانی یا دامی در مزرعه به دلیل وجود عوامل قارچی در این کودها باعث پاخوره گندم می‌شود و شاهد از بین رفتن بخش زیادی از گیاهان خواهید بود.
عدم رعایت عمق کاشت بذر گندم
عمق کاشت زیاد هم دلیل دیگر پاخوره است زیرا هر چه بذر را عمیق‌تر بکارید، گیاهچه برای بیرون آمدن از خاک دچار مشکل شده و به علت رطوبت خاک در اطراف طوقه، رشد قارچ‌ها زیاد شده و در نتیجه بوته‌هایی که بذرشان عمیق کشت شده، درگیر پاخوره می‌شوند.
عدم رعایت تراکم بوته‌ها
افزایش تراکم بوته‌ها از دیگر دلایل پاخوره است زیرا زمانیکه تعداد بوته‌ها زیاد باشد، نور به داخل کانوپی و خاک کمتر نفوذ می‌کند و در نتیجه رطوبت اطراف بوته‌ها زیاد شده و در نتیجه رشد قارچ‌های بیماریزا از جمله پاخوره افزایش می‌یابد.
چگونه مشکل پاخوره گندم را در مزرعه کاهش دهیم؟
در این محتوا آموزشی برای کاهش و یا حل پاخوره گندم دو راه حل مهم ارائه دادهایم که اگر رعایت کنید میزان بروز این مشکل کم خواهد شد.
استفاده از برنامه کودی طبق اصول و برنامه‌ریزی
یکی از راهکارهای مهم برای کنترل و کاهش پاخوره گندم، مصرف کودهای میکروبی دارای باکتری است که هم به دسترسی بهتر ریشه به عناصر کمک کرده و هم باعث افزایش ترکیبات ضدقارچی در خاک می‌شود. مصرف گوگرد به همراه باکتری اکسیدکننده آن نیز به دلیل کاهش رشد قارچ‌ها در اطراف بوته‌ها به کم شدن بروز پاخوره کمک می‌کند.
یک ترکیب دیگر که می‌تواند نقش مهمی در کاهش بروز پاخوره گندم داشته باشد، سیلیکات پتاسیم است، زیرا در این کودها، عنصر سیلیسیم نقش کلیدی در بهبود مقاومت گندم به این بیماری دارد زیرا سیلیسیم عنصری است که در شرایط تنش به افزایش ضخامت دیواره سلولی برگ و ساقه گندم کمک می‌کند و همین موضوع باعث بهتر شدن گیاه به هر نوع عامل تنش می‌شود. قبل از کشت نیز تکنیک بذرمال با ترکیبات دارای عنصر روی به بهتر بودن شرایط رشد بذر و استقرار بهتر بوته‌ها کمک زیادی می‌کند.
نکته: مدیریت مصرف نیتروژن در مزارع برای کنترل بیماری پاخوره گندم بسیار مفید است. از مصرف بیش از حد اوره و یا هر نوع کود نیتروژنی خودداری کنید.
مدیریت مصرف کودهای دامی و جمع آوری کاه و کلش از مزرعه
کودهای حیوانی بسترهای مهمی برای رشد قارچ ها هستند همچنین کاه و کلش محصول قبلی نیز به گسترش پاخوره گندم منجر می‌شوند. پس بخاطر داشته باشید که این موارد را حتما رعایت کنید.
با توجه به چالش‌هایی که هرساله در مزارع گندم مشاهده می‌شود، تیم اگرویار برای کنترل و کاهش چنین مشکلاتی از جمله پاخوره گندم، با ارائه خدمات و پشتیبانی همراه شما کشاورزان عزیز است.
منابع
+ Mukarram, M., Petrik, P., Mushtaq, Z., Khan, M. M. A., Gulfishan, M., & Lux, A. (2022). Silicon nanoparticles in higher plants: Uptake, action, stress tolerance, and crosstalk with phytohormones, antioxidants, and other signalling molecules. Environmental Pollution, 119855.
+ https://ahdb.org.uk/knowledge-library/take-all-disease-in-cereals-prevent-detect-control.