مسئله پاخوره گندم مهم‌ترین مشکل این محصول از مرحله پنجه زنی تا ساقه روی است که منجر به کاهش شدید عملکرد می‌شود. متاسفانه در بسیاری مزارع کشور به دلیل عدم رعایت برخی اصول کاشت و تغذیه‌ای هر ساله، بیماری پاخوره گندم خسارت زیادی برای کشاورزان دارد.
اگر قبل از بروز پاخوره گندم برای برنامه‌ریزی و مدیریت مزرعه‌تان اقدام کنید، کمتر شاهد این مشکل هستید و از سالی به سال دیگر می‌توانید براحتی پاخوره گندم را کنترل کنید.
برای آشنایی با برنامه کودی می توانید مطلب آموزشی ۴ مزیت استفاده از برنامه کودی را مطالعه کنید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
علائم پاخوره گندم
منبع تصویر
پاخوره یک بیماری قارچی است که توسط قارچ خاکزی Gaeumannomyces graminis var. tritici ایجاد می‌شود. این قارچ باعث بسته شدن آوندها، پوسیدگی و سیاه شدن ریشه و طوقه می‌شود که به دنبال آن انتقال مواد از ریشه به بخش هوایی با مشکل مواجه شده و در نتیجه کوتاهی بوته و زرد شدن و حتی از بین رفتن گیاه اتفاق می‌افتد. اگر بوته گندم زنده بماند رشد ضعیفی داشته و عملکرد آن شدیدا کم می‌شود. در گیاهانی که دچار پاخوره گندم شده‌اند، اگر به خوشه هم بروند، دانه‌ها چروک و تیره رنگ بوده و ساقه نیز براحتی خم شده یا ورس می‌کند و توانایی نگه داشتن سنبله‌ها را نخواهد داشت.
چه دلایلی باعث پاخوره گندم می‌شود؟
چند دلیل به بروز مشکل پاخوره گندم و بیش‌تر شدن علائم آن منجر می‌شود.
- بقایای گیاهان سال قبل یا کاه و کلش گندمِ سال قبل در مزرعه یک دلیل مهم برای پاخوره است و اگر بعد از برداشت محصول، بحث بهداشت مزرعه رعایت نشود در سال بعد شاهد پاخوره گندم خواهید بود.
- استفاده از کودهای حیوانی یا دامی در مزرعه به دلیل وجود عوامل قارچی در این کودها باعث پاخوره می‌شود و شاهد از بین رفتن بخش زیادی از گیاهان خواهید بود.
- عمق کاشت زیاد هم دلیل دیگر پاخوره است زیرا هر چه بذر را عمیق‌تر بکارید، گیاهچه برای بیرون آمدن از خاک دچار مشکل شده و به علت رطوبت خاک در اطراف طوقه، رشد قارچ‌ها زیاد شده و در نتیجه بوته‌هایی که بذرشان عمیق کشت شده، درگیر پاخوره می‌شوند.
- افزایش تراکم بوته‌ها از دیگر دلایل پاخوره است زیرا زمانیکه تعداد بوته‌ها زیاد باشد، نور به داخل کانوپی و خاک کمتر نفوذ می‌کند و در نتیجه رطوبت اطراف بوته‌ها زیاد شده و در نتیجه شاهد افزایش رشد قارچ‌های بیماریزا از جمله پاخوره خواهید بود.
حل مشکل پاخوره در مزارع گندم
برای رفع پاخوره گندم چند راه حل مهم و اساسی وجود دارد که اگر رعایت کنید میزان بروز این مشکل کم خواهد شد.
استفاده از عناصر غذایی طبق اصول و برنامه‌ریزی
مصرف کودهای میکروبی دارای باکتری که هم به دسترسی بهتر ریشه به عناصر کمک کرده و هم باعث افزایش ترکیبات ضدقارچی در خاک می‌شود یکی از راهکارهای مهم در بحث کنترل و کاهش پاخوره گندم است. مصرف گوگرد به همراه باکتری اکسیدکننده آن نیز به دلیل کاهش رشد قارچ ها در اطراف بوته‌ها به کم شدن پاخوره کمک می‌کند.
از جمله خدمات تیم ما ارائه برنامه اصولی برای مصرف کود مزرعه شماست.
از جمله ترکیباتی که می‌تواند نقش مهمی در کاهش پاخوره گندم داشته باشد، سیلیکات پتاسیم است. در جریان باشید که در کودهای دارای سیلیکات پتاسیم، عنصر سیلیسیم نقش کلیدی در بهبود مقاومت گندم به این بیماری دارد زیرا سیلیسیم عنصری است که در شرایط تنش به افزایش ضخامت دیواره سلولی برگ و ساقه گندم کمک می‌کند و همین موضوع باعث بهتر شدن گیاه به هر نوع عامل تنش می‌شود. قبل از کشت نیز تکنیک بذرمال با ترکیبات دارای عنصر روی به بهتر بودن شرایط رشد بذر و استقرار بهتر بوته‌ها کمک زیادی می‌کند.
منبع تصویر
نکته: مدیریت مصرف نیتروژن در مزارع برای کنترل بیماری پاخوره گندم بسیار مفید است. از مصرف بیش از حد اوره و یا هر نوع کود نیتروژنی خودداری کنید.
عدم مصرف کودهای دامی و جمع آوری کاه و کلش از مزرعه
کودهای حیوانی بسترهای مهمی برای رشد قارچ ها هستند همچنین کاه و کلش محصول قبلی نیز به گسترش پاخوره گندم منجر می‌شوند. پس بخاطر داشته باشید که این موارد را حتما رعایت کنید.
منابع کلیدی
+ Mukarram, M., Petrik, P., Mushtaq, Z., Khan, M. M. A., Gulfishan, M., & Lux, A. (2022). Silicon nanoparticles in higher plants: Uptake, action, stress tolerance, and crosstalk with phytohormones, antioxidants, and other signalling molecules. Environmental Pollution, 119855.
+ https://ahdb.org.uk/knowledge-library/take-all-disease-in-cereals-prevent-detect-control.