رقم های کنجد و توده های بومی کنجد در ایران متنوع هستند، اما هر کدام از آن ها سازگار به اقلیم یک یا چند منطقه خاص بوده و اگر در سایر مناطق کشت شوند، قطعا شاهد تغییراتی در رشد رویشی و زایشی آن ها خواهیم بود. از طرفی ممکن است یک توده یا رقم خاص کنجد در هر منطقه، در سایر مناطق نیز رشد مناسبی داشته باشد، اما بطور کلی رشد و عملکرد رقم ها و توده های کنجد در مناطق شمالی و جنوبی تا حدودی با هم متفاوت هستند.
این مسئله که برای هر ناحیه و استان کدام رقم کنجد یا توده مناسب است، طی سال ها در کشور بررسی شده است اما با توجه به تغییرات اقلیمی که هر ساله شاهد آن هستیم، باز هم باید عملکرد و شرایط رشدی تمام رقم های کنجد مورد پژوهش های بیش تر قرار بگیرد.
۱- رقم کنجد اولتان (مناسب کشت در استان های شمالی)
- ارتفاع بوته: ۱۴۰ تا ۱۷۰ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۵۰ الی ۵۵ عدد
- چند شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۹/۲ تا ۴/۳ گرم
- رنگ بذر: قهوه ای تیره
- طول دوره رویش: ۹۰ روز
۲- رقم کنجد کرج ۲۹ (مناسب کشت در استان های شمالی)
- ارتفاع بوته: ۱۰۱ تا ۱۱۰ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۴/۶۷ عدد
- تک شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۵/۳ تا ۷/۴ گرم
- طول دوره رویش: ۱۰۰ تا ۱۱۵ روز
۳- رقم کنجد کرج ۱ (مناسب کشت در استان های شمالی)
- ارتفاع بوته: ۱۲۱ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۳/۸۱ عدد
- تک شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۳ الی ۵/۳ گرم
- طول دوره رویش: ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز
۴- رقم کنجد ناز تک شاخه (مناسب کشت در استان های شمالی)
- ارتفاع بوته: ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۱۲۰ تا ۱۴۵ عدد
- تک شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۴/۲ گرم
- رنگ بذر: قهوه ای روشن تا کرم رنگ
- طول دوره رویش: ۱۰۰ روز
۵- رقم کنجد ناز چند شاخه (مناسب کشت در استان های شمالی)
- ارتفاع بوته: ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۱۵۰ تا ۲۰۰ عدد
- چند شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۲/۲ گرم
- رنگ بذر: سفید مایل به رنگ کرم
- طول دوره رویش: ۱۲۰ روز
۶- رقم کنجد یکتا (مناسب کشت در مناطق نیمه معتدل شمالی)
- ارتفاع بوته: ۱۴۰ تا ۱۷۰ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۱۲۰ تا ۱۴۰ عدد
- تک شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۶/۲ تا ۹/۲ گرم
- رنگ بذر: سفید مایل به رنگ کرم
- طول دوره رویش: ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز
۷- رقم کنجد محلی دشتستان ۲ (مناسب کشت در مناطق گرم جنوب کشور شامل جنوب استان بوشهر، مناطقی از استان های فارس (داراب)، خوزستان (دزفول)، سیستان و بلوچستان (ایرانشهر) و هرمزگان (حاجی آباد)
- نسبتا متحمل به بوته میری و کم آبی
- ارتفاع بوته: ۱۴۲ تا ۱۴۵ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۱۴۰ الی ۱۸۰ عدد
- چند شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۵/۲ تا ۴ گرم
- رنگ بذر: قهوه ای روشن
- طول دوره رویش: ۱۰۰ تا ۱۱۰ روز
۸- رقم کنجد هلیل (مناسب کشت در مناطق گرم جنوب کشور شامل جنوب استان کرمان، مناطقی از استان های: فارس (داراب)، خوزستان (دزفول)، سیستان و بلوچستان (ایرانشهر و زابل) و هرمزگان (حاجی آباد)
- تحمل نسبی به بیماری پژمردگی فوزاریومی و نسبتا متحمل به خشکی
- ارتفاع بوته: بلند، ۱۷۵ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۳۵ تا ۴۰ عدد
- چند شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۵/۲ تا ۴/۳ گرم
- رنگ بذر: قهوه ای
- طول دوره رویش: ۱۱۰ تا ۱۲۰ روز
۹- رقم کنجد داراب ۱ (مناسب کشت در مناطق نیمه جنوبی کشور شامل استان های فارس، خوزستان، بوشهر، هرمزگان و کرمان )
- ارتفاع بوته: ۱۱۵ تا ۱۳۰ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۱۶۰ تا ۱۹۰ عدد
- چند شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۳ تا ۴/۳ گرم
- رنگ بذر: قهوه ای روشن
- طول دوره رویش: ۱۱۰ تا ۱۲۰ روز
۱۰- رقم کنجد داراب ۱۴
- ارتفاع بوته: ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر
- میانگین تعداد کپسول در هر بوته: ۴۵ الی ۵۰ عدد
- چند شاخه
- نوع کپسول: شکوفا
- وزن هزار دانه: ۵/۲ تا ۵/۳ گرم
- رنگ بذر: قهوه ای روشن
- طول دوره رویش: ۱۱۰ تا ۱۲۰ روز