مصرف کود برای گندم و جو

تغذیه و مصرف کود برای گندم و جو نقش بسیار مهمی در رشد و عملکرد این گیاهان دارد و در صورت عدم توجه به کوددهی صحیح و اصولی نه تنها عملکرد افزایش نمی یابد بلکه خسارت به مزرعه گندم و جو نیز وارد می شود.

از آنجاییکه تغذیه گیاهان نیازمند دانش و تحقیقات اصولی است، لذا در تمام دنیا اهمیت ویژه ای برای این علم قائل هستند، ولی متأسفانه در ایران هنوز بسیاری افراد دید بسیار سطحی نسبت به تغذیه مزرعه و کوددهی گیاهانی مانند گندم و جو دارند.

مراحل رشدی گندم و جو

کشاورزان با تجربه و دانش برای دستیابی به عملکرد مطلوب، از کودهای شیمیایی و زیستی در مراحل کلیدی رشد و نمو گندم و جو استفاده می کنند. در کنار این مسئله مهم، تاریخ کاشت و تراکم مناسب، آبیاری در زمان لزوم و مدیریت مزرعه برای کنترل علف های هرز و آفات و بیماری ها نیز اهمیت دارد. اگر کشاورز محترم مصرف کود برای گندم و جو را همزمان با موارد گفته شده به درستی انجام دهد، قطعا شاهد افزایش عملکرد گندم و جو و کیفیت محصول خود خواهد بود.  

گندم و جو در مراحل رشدی مختلف نیازهای متفاوتی دارد که در ادامه به تفکیک توضیح داده می‌شود.

مصرف کود برای گندم و جو قبل از کاشت

تغذیه و کود برای گندم و جو قبل از کاشت که به کودهای پایه معروف است برای فراهمی عناصر غذایی در خاک بسیار مناسب خواهد بود. این کودها می‌تواند شامل کودهای دارای پتاسیم، فسفر و گوگرد باشد. همچنین برخی از فرم‌های کود نیتروژنی نیز قابل مصرف خواهد بود.

نکته بسیار کلیدی که در راهکارهای پیشنهادی کشاورزان نمونه نیز آورده شده، استفاده از کودهای میکروبی قبل از کاشت است.

کود میکروبی (نوعی از کودهای زیستی) برای تأمین عناصر غذایی و تنظیم pH خاک، جذب بهتر کودهای پایه و افزایش پتانسیل خاک تأثیر زیادی دارد. توجه داشته باشید که استفاده از کود میکروبی جزء راهکارهای مهم افزایش عملکرد گندم است.

مصرف کود برای گندم و جو در مرحله پنجه زنی

یکی از مراحل کلیدی در برنامه غذایی گندم و جو تغذیه در مرحله پنجه‌زنی است. در این مرحله تعداد جایگاه دانه در خوشه مشخص می‌شود. تعداد دانه در خوشه یکی از شاخص‌های مستقیمی است که روی عملکرد نهایی مؤثر است و مهم‌ترین مرحله‌ای که روی این شاخص تأثیر دارد مرحله پنجه‌زنی می باشد. بنابراین تغذیه در این مرحله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. نکته جالب اینجاست که اگر به هر خوشه گندم فقط یک بذر اضافه کنیم، عملکرد نهایی ما حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار افزایش خواهد یافت!

همچنین از دیگر شاخص‌های مستقیم و مهم در افزایش عملکرد گندم می‌توان به وزن هزار دانه اشاره کرد که در مراحل نهایی استفاده از ترکیباتی که موجب انتقال سیگنال برای انتقال بهتر محتوای برگ‌ها به دانه می‌شود، استفاده شده است.

اولین ساقه پس از سبز شدن، به عنوان ساقه اصلی مشخص می‌شود. به ساقه‌هایی که از اطراف ساقه اصلی از همان بذر خارج می‌شوند، پنجه گفته می‌شود. به طور معمول ۳ تا ۵ پنجه در گندم و جو ایجاد می‌شود و در صورت تغذیه و کوددهی مناسب تعداد پنجه افزایش خواهد یافت. تعداد پنجه باید با توجه به پتانسیل‌های موجود افزایش یابد و افزایش تعداد پنجه به هر قیمتی کار مناسبی نیست.

در مرحله پنجه‌زنی گندم و جو تعداد جایگاه‌های دانه در خوشه نهایی مشخص می‌شود. در این مرحله محلول‌پاشی عناصر پتاسیم به همراه ریزمغذی ها می‌تواند از طریق افزایش جایگاه دانه در خوشه، باعث افزایش عملکرد نهایی شود.

تغذیه و کود برای گندم و جو در مرحله رشد ساقه

مرحله ساقه‌روی یا رشد ساقه در گندم و جو زمانی شروع خواهد شد که دمای هوا رو به گرم شدن برود. در این زمان گیاه تمام توان خود را برای رشد رویشی به کار می‌گیرد و مصرف کود برای گندم و جو از این مرحله به سمت کود نیتروژن افزایش می‌یابد. رشد سطح برگ و تعداد برگ‌ها قابل مشاهده است که مسلماً نیاز به کودهای نیتروژنی مثل اوره یا سولفات آمونیوم افزایش خواهد یافت.

در این مراحل توجه داشته باشید که مصرف بیش از حد کود نیتروژن باعث رشد خواهد شد ولی رشد رویشی زیاد می‌تواند کاهش عملکرد دانه را به دنبال داشته باشد.

در مراحل انتهایی رشد ساقه و ابتدای ظهور خوشه، سبزینگی برگ‌ها و تشکیل خوشه اولیه نیاز به کود ریزمغذی خواهد داشت که پیشنهاد می‌شود به صورت محلول‌پاشی انجام گیرد.

تغذیه و کود برای گندم و جو در مرحله پر شدن دانه

در ابتدای این مرحله اگر بذر گندم و جو را فشار دهیم مایع سفید رنگی از آن خارج می‌شود. این مرحله را شیری شدن دانه می‌گوییم. در ادامه این مرحله، انتقال مواد از برگ به دانه، باعث افزایش ماده خشک دانه خواهد شد و مایع درون بذر حالت خمیری پیدا می‎کند که به آن خمیری شدن دانه می‌گوییم. در این مرحله بسیار مؤثر خواهد بود که از کود سیلیکون (سیلیکات پتاسیم) به صورت محلول‌پاشی استفاده کنید. سیلیکات پتاسیم می‌تواند سیگنالینگ بسیار مؤثری برای افزایش انتقال مواد از برگ به دانه باشد و باعث پرشدن دانه‌ها و کاهش چروکیدگی دانه شود.

مرحله برداشت گندم و جو

این مرحله زمانی است که شما باید به طول دوره پرورش گندم یا جو که داشته‌اید فکر کنید. ببینید چه نقاط قوت و چه نقاط ضعفی در مسیر رشد گندم یا جو داشته‌اید. هیچ‌گاه همه کاستی ها به یک عامل مربوط نمیشود. بسیاری از کشاورزان را دیده‌ایم که همه چیز را به آب و هوا ربط می‌دهند. یا همه چیز را به کود ربط می‌دهند. دقت داشته باشید که همه این عوامل در کنار هم باعث افزایش عملکرد شما شده است. کشاورزی خودتان است. سعی کنید منطقی برخورد کنید که چه کاستی‌هایی در مزرعه شما بوده که سال بعد برطرف کنید تا عملکرد بالاتری بگیرید.

امیدواریم مطلب آموزشی مصرف کود برای گندم و جو  مورد توجه و پسندتان قرار گرفته و با استفاده از آن بتوانید مدیریت صحیحی روی زراعت خود داشته باشید. در صورتی که در این زمینه سوال، نظر و یا تجربه‎‌ای دارید از بخش نظرات همین صفحه با سایر کشاورزان در میان بگذارید. پیشاپیش از حمایت شما سپاسگزاریم.
تیم علمی و تحقیقاتی دایان 

این مطلب توسط تیم تحقیقاتی دایان تألیف شده است. استفاده از مطالب برای نشر علم و آگاهی با ذکر منبع و درج لینک مانعی ندارد.