احداث اصولی باغ و کاشت صحیح نهال تاثیر زیادی در موفقیت و پایداری تولید درختان دارد. درصورتیکه این موضوع به‌خوبی مدیریت نشود، در آینده با مشکلات متعددی ازجمله ضعف در رشد درختان و کاهش تولید مواجه خواهید شد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
در این مقاله به بررسی دقیق و موردی مراحل کاشت نهال به صورت اصولی پرداخته‌ایم که رعایت آنها تاثیر زیادی در موفقیت تولید خواهد داشت.
اهمیت کاشت اصولی نهال در باغات
جالب است بدانید دلیل بخش زیادی از مشکلاتی که در باغات مشاهده می‌شود، مربوط به کاشت غیراصولی نهال در زمان احداث باغ است. فاکتورهای زیادی در زمان کاشت نهال باید مدنظر قرار گیرند ازجمله زمان کاشت نهال، نحوه کاشت ، انتخاب نهال مناسب و …
کاشت غیراصولی نهال می‌تواند باعث مشکلاتی بصورت زیر شود:
- عدم رشد و توسعه ریشه
- کاهش جذب آب و عناصر غذایی
- پوسیدگی‌های طوقه و ریشه
- حساسیت در برابر سرما، گرما و کم آبی
- ضعف در رشد درختان
- کاهش تولید
انتخاب نهال برای کاشت
یکی از مهم‌ترین مواردی که در زمان کاشت نهال باید به آن توجه کنید، انتخاب نهال مناسب است. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- نهال را از نهالستان‌های معتبر خریدار کنید و توجه شود که نهال دارای شناسنامه (برگه حاوی مشخصات نهال) باشد.
- تنه و شاخه نهال سالم و بدون آسیب فیزیکی باشد.
- از خرید نهال‌های با ارتفاع خیلی بلند یا کوتاه خودداری کنید.
- از خرید نهال‌هایی که روی تنه یا شاخه علائم آفات و بیماری دارند خودداری کنید.
- ریشه نهال را حتما بررسی کنید که علائم پوسیدگی و له‌شدگی نداشته باشد.
- به تناسب بین سطح ریشه و شاخه توجه داشته باشید. به عنوان مثال نهال با ارتفاع و قطر تنه زیاد باید حجم ریشه کافی داشته باشد.
- توجه کنید که در زمان حمل (نهال‌های ریشه لخت)، ریشه نهال‌ها در معرض هوا نباشند و در زمان انتقال ریشه‌ها با پارچه یا خاک مرطوب پوشانده شوند.
- قبل از کاشت نهال، ضدعفونی ریشه با سموم مناسب انجام شود.
اگر بعد از خرید نهال ریشه لخت، بلافاصله کاشت انجام نمی‌شود، روی ریشه نهال‌ها را با خاک یا پارچه مرطوب بپوشانید تا خشک نشود.
بهترین زمان کاشت نهال
زمان کاشت نهال در باغات از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر کاشت در زمان مناسبی صورت نگیرد، ضعف رشد و حساسیت نهال در برابر تنش‌های محیطی را خواهید داشت.
یکی از مهم‌ترین مواردی که تحت تاثیر تاریخ کاشت نهال است، بحث توسعه ریشه است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه توصیه می‌شود مقاله توسعه ریشه درختان مطالعه شود.
در درختان میوه، پائیز زمان مناسبی برای رشد و توسعه ریشه‌ها است و از این جهت اگر کاشت نهال در پائیز انجام شود، ریشه‌ها فرصت کافی برای رشد و توسعه را داشته و با شروع فصل رشد نهال استقرار مناسب خواهد داشت. این موضوع باعث می‌شود نهال در برابر تنش‌های محیطی مثل باد، گرما و کم آبی مقاوم شود و رشد خوبی داشته باشد.
اگر زمان کاشت نهال در تاریخ‌های نزدیک بهار انجام شود، ریشه نمی‌تواند توسعه مناسبی داشته باشد و نهال با کمترین تنش و آسیبی از بین خواهد رفت.
بهترین زمان کاشت نهال درختان خزان‌دار از اواخر آبان ماه تا اواخر آذر ماه است. اما زمان کاشت نهال در درختان مرکبات با شروع فصل بارندگی (بسته به اقلیم منطقه) آغاز می‌شود.
توجه شود که کاشت درختان گردو پیوندی حتما باید در آذرماه انجام شود. اگر کاشت بعد از اسفند ماه انجام می‌گیرد، جابجایی نهال حتما داخل گلدان‌ها صورت گیرد. درچنین شرایطی احتمال خشک شدن نهال به حداقل می‌رسد.
بهترین روش کاشت نهال
چند مورد کلیدی را در زمان کاشت نهال رعایت کنید تا نتیجه خوبی بگیرید.
مشخصات گودال یا چاله برای کاشت نهال
عمق، طول و عرض چاله باید به اندازه‌ای باشد که ریشه نهال بدون شکسته شدن یا کج شدن در آن قرار بگیرد و به اصطلاح فضا برای ریشه کافی باشد اما طوقه به زیر خاک نرود پس نباید چاله بسیار عمیق یا به اصطلاح گود باشد. کندن چاله عمیق برای کاشت نهال صرفا در شرایط خاص که زمین بیش از حد سفت و سخت است، انجام شده و این کار مناسب است ولی در غیراینصورت این کار انجام نشود. چرا که باعث تخریب ساختمان خاک خواهد شد.
محل قرارگیری پیوند و طوقه در زمان کاشت نهال
در زمان کاشت نهال، محل پیوند باید حداقل 10 سانتی‌متر از سطح خاک بالاتر قرار گیرد. همچنین طوقه هم حدالامکان بالاتر از سطح خاک قرار گیرد.
از دفن کردن طوقه و پیوند نهال زیر خاک خودداری کنید. این‌کار برای جلوگیری از از پوسیدگی‌های ناحیه طوقه و ریشه ضروری است.
کاشت نهال روی پشته برای استقرار صحیح
استقرار صحیح ریشه‌ها باعث افزایش دسترسی به عناصر برای جذب بیشتر و بهبود کیفیت جذب می‌شود.
توجه داشته باشید که به علت فعالیت میکروارگانیسم‌ها و خصوصا باکتری‌ها، عناصر غذایی قابل دسترس در ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متری خاک قرار دارند. چراکه در این ناحیه اکسیژن به مقدار کافی برای میکروارگانیسم‌ها و ریشه وجود دارد.
جذب بخش زیادی از عناصر غذایی توسط ریشه‌های سطحی انجام می‌شود و ریشه‌های عمقی وظیفه جذب آب را بر عهده دارند که عناصر غذایی از این طریق بصورت توده‌ای جذب می‌شوند. از این رو باید دقت داشت که ریشه‌ها در بالاترین سطح خاک قرار بگیرند تا با توسعه سطحی خود امکان جذب بیشتر عناصر و ماندگاری بیشتر را برای درختان فراهم کنند.
در کشاورزی اصولی دنیا، درختان را در زمان کاشت با ایجاد تپه‌ای در سطح خاک در نوک تپه و یا روی پشته‌ها می‌کارند.
کشاورزان عزیز باید دقت کنید که کاشتن نهال در داخل گودال برای ایجاد تشتک آبیاری روشی نادرست است چرا که سطح جذب ریشه‌های جذبی کاهش می‌یابد.
درختان کاشته شده در داخل گودال عمیق، عمر و کیفیت پایینی در باردهی خواهند داشت و همانطور که قبلا هم اشاره شد حضور همیشگی آب در محل طوقه و ریشه باعث می‌شود که قارچها و باکتری‌های بی‌هوازی و مخرب رشد کرده و منجر به پوسیدگی و نابودی نهال خواهند شد.
به تصویر بالا دقت کنید که نهال به صورت تپه‌ای کاشته شده و اطراف نهال با خاک اطراف یک تشتک ایجاد شده است. این تشتک باعث می‌شود که آب در اطراف ریشه مانده و سریعا وارد خاک شود یعنی دقیقا همان‌جایی که ریشه مستقر شده است.
کوددهی در زمان کاشت نهال
دو دسته از کودها را می‌توان در زمان کاشت نهال مصرف کرد:
- کودهای دیرحل (آهسته رهش) مانند دی‌آمونیوم فسفات یا سوپرفسفات تریپل، سولفات پتاسیم گرانول و گوگرد خالص پاستیلی یا گرانول
- کودهای به‌ساز خاک مانند کودهای زیستی-باکتریایی برای افزایش فراهمی عناصر غذایی در محیط ریشه و احیاء خاک
کودهای ذکر شده تنها بخشی از یک برنامه کودی برای نهال‌های جوان است که باید در زمان کاشت مصرف شوند. برای دریافت برنامه کوددهی جامع احداث باغ با ما در ارتباط باشید.
چند نکته در ارتباط با مصرف کودها در زمان کاشت نهال
- از مصرف کودهای شیمایی با حلالیت بالا (مانند کودهای کامل) خودداری کنید چون به سرعت شسته شده و از دسترس ریشه خارج می‌شوند.
- از گوگردهای خالص بالای 90 درصد به همراه باکتری‌های اکسیدکننده آنها استفاده کنید. در مقاله جداگانه به اهمیت مصرف باکتری‌های تیوباسیلوس برای اکسیداسیون گوگرد پرداختیم.
استفاده از کودهای شیمیایی با حلالیت بالا در زمان کاشت نهال توصیه نمی‌شود چرا که میزان فعالیت و همچنین سطح توسعه ریشه نهال کمتر بوده و عملیات جذب به کندی صورت می‌گیرد و این کودها در کوتاه مدت شسته شده و در طول فصل از دسترس ریشه خارج می‌شوند. مناسب‌ترین گزینه برای این شرایط استفاده از کودهای آهسته رهش ذکر شده در بالا می‌باشد.
نکات مهم برای کاشت نهال
در ادامه به نکات مهمی که باید در زمان کاشت نهال رعایت شوند، پرداخته شده است:
- قبل از احداث باغ از شرایط آب و هوایی منطقه و سازگاری نهال به منطقه و همچنین وضعیت عناصر غذایی و مشکلات احتمالی با آزمایش خاک و آب اطلاعات کافی دراختیار داشته باشید.
- نهال را از نهالستان‌های معتبر خریداری و از سالم بودن آن اطمینان حاصل کنید.
- از کاشت نهال در داخل گودال خودداری کنید. حدالامکان نهال را روی پشته بکارید.
- در زمان کاشت نهال مطمعن شوید که طوقه و پیوند بالاتر از سطح خاک قرار گرفته و زیر خاک دفن نشوند. این‌کار برای جلوگیری از پوسیدگی‌های قارچی در این ناحیه توصیه می‌شود.
- در زمان کاشت، ریشه نهال را با سموم قارچ‌کش مناسب ضدعفونی کنید.
- از هرگونه هرس ریشه و مصرف کودهای دامی فراوری نشده در زمان کاشت نهال خودداری کنید.
- برای جلوگیری از شکسته شدن نهال در مناطق بادخیز از قیم مناسب استفاده کنید. همچنین در مناطق بادخیر باید محل پیوند رو به سمت باد باشد تا احتمال شکستی نهال جوان کاهش یابد. استفاده از قیم موجب افزایش رشد بیشتر نهال می‌شود.
- فاصله بین نهال‌ها بستگی به رقم و نحوه رشد درخت متغیر است. در درختان میوه خزان‌دار معمولا فاصله بین نهال‌ها 5×5 و یا 6×6 در نظر گرفته می‌شود. در برخی ارقام سیب و گیلاس که بسیار پررشد هستند، فاصله بین نهال ها تا 10 متر نیز ممکن است در نظر گرفته شود.
- توجه شود که بعد از انتقال نهال‌ها آبیاری سنگین برای چسبندگی حداکثری ریشه با خاک مورد نیاز است. به دلیل توسعه کمتر ریشه‌ها باید فواصل آبیاری‌ها را بخصوص در فصول گرم کوتاه‌تر در نظر بگیرید.
- سیستم‌های آبیاری قطره‌ای راندمان بالاتری داشته و تاثیر زیادی در رشد و توسعه درخت دارند. توزیع آب در چنین سیستم‌هایی مناسب بوده و درختان بصورت کارآمدتری از منابع آبی استفاده می‌کنند.
- نهال‌ها را بررسی کرده و درصورت مشاهده هرگونه علائم آفات و بیماری اقدامات لازم کنترلی زیرنظر گیاهپزشک متخصص انجام شود. مصرف دوره‌ای کودهای سیلیکات پتاسیم باعث افزایش مقاومت نهال به انواع پوسیدگی‌های طوقه و ریشه می‌شود.