حاشیه خشکی برگ پسته از مشکلاتی است که در باغات پسته مشاهده شده و عواملی مانند شوری، گرما، کمبود یا بیشبود عناصر و آفات و بیماری‌ها از دلایل این معضل هستند. متاسفانه در برخی موارد اگر این مشکل تشدید شود میتواند از دلایل جمع شدن برگ درخت پسته نیز باشد.
در صورتیکه بسادگی از حاشیه خشکی برگ پسته بگذرید، بعد از مدتی تعداد زیادی از برگ‌ها می‌ریزند و در نهایت به دلیل کم شدن ظرفیت تولید درخت، عملکرد باغ پسته شما بسیار کم خواهد شد.
دلایل مهم حاشیه خشکی برگ پسته
در بررسی‌ها مشخص شده است که چند دلیل اصلی منجر به خشک شدن حاشیه برگ‌های پسته می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید تا چند علت را بررسی کنیم.
شوری آب و خاک
از مشکلات اصلی مناطق پسته‌کاری، شوری است که در آب یا خاک باغ وجود دارد و در صورتیکه کم توجهی به شوری شود، عملکرد محصول به شدت کاهش می‌یابد. شوری در پسته باعث می‌شود که عناصری مانند سدیم، کلر و بُر (Boron) توسط ریشه‌ها جذب شده و در برگ‌ها تجمع پیدا کنند و باعث حاشیه خشکی برگ شوند.
در بحث کاهش آسیب شوری مهم‌ترین کار این است که اول جلو عواملی که باعث افزایش شوری می‌شوند را بگیرید. به طور مثال در باغات با شوری آب و خاک زیاد، بهتر است از کود سولفات آمونیوم به جای اوره استفاده شود و از مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی خودداری شود، حتما در برنامه غذایی پسته از کودهای میکروبی و زیستی استفاده شود.
می‌توانیدتنظیم pH خاک را با استفاده از گوگرد و باکتری‌های اکسیدکننده گوگرد انجام دهید. استفاده از مالچ نیز در جهت صرفه‌جویی در مصرف آب و کاهش تبخیر از سطح خاک جهت کاهش اثرات شوری در پسته مفید خواهد بود.
نکته
آبشویی برای کاهش شوری در باغ پسته بایستی طی فصل خواب درخت و تا قبل از باز شدن جوانه‌ها باشد. اما دقت کنید که آبشویی در مناطق پسته‌کاری که هم آب شور بوده و هم خاک شور است، تاثیر کمی دارد مگر اینکه شوری آب پایین باشد و بتوان از آبشویی استفاده کرد. نکته دیگر زهکشی خاک است که اگر زهکشی خاک نیز مطلوب نباشد آبشویی زیاد موثر نیست. اگر در منطقه پسته‌کاری بارندگی طی زمستان وجود دارد می‌توانید از آب باران جهت آبشویی استفاده کنید.
گرما
طی تابستان، دما هوا بسیار زیاد است و اثرات منفی روی درخت پسته دارد که حاشیه خشکی برگ یکی از آن‌هاست. علاوه بر گرمایی که ممکن است باعث خشک شدن حاشیه برگ‌ها شود، تنش خشکی هم اگر رخ دهد این مشکل را تشدید می‌کند. متاسفانه تنش خشکی طولانی مدت حتی ممکن است باعث ریزش برگ‌ها پس از بروز حاشیه خشکی برگ پسته شود.
کشاورزان عزیز به آبیاری منظم و به موقع طی فصل رشد دقت کنید تا به درختان پسته تنش خشکی وارد نشود. ضمن اینکه محلول‌پاشی کودهای دارای عنصر سیلیکون با شروع فصل گرما باعث افزایش مقاومت برگ‌ها به تنش گرما می‌شود.
کمبود پتاسیم
پتاسیم یک عنصر مهم در تغذیه پسته است که علائم کمبود آن معمولا از اوایل تا اواسط تابستان و در برگ‌های پیرتر مشاهده می‌شود. کاهش رشد درخت بخصوص برگ‌ها، حاشیه خشکیدگی برگ و در نهایت کاهش عملکرد از جمله نشانه‌های کمبود پتاسیم در پسته است.
در مراحل اولیه رشد، به صورت ریشه‌ای از کود سیلیکات پتاسیم استفاده کنید و در طول فصل رشد توام با درشت شدن مغز پسته از کودهای پتاسه مانند سولفات پتاسیم پودری به صورت ریشه‌ای مصرف کنید. همچنین محلول‌پاشی کودهای دارای سیلیکون مانند سیلیکات پتاسیم در مراحل پرشدن مغز پسته به تأمین پتاسیم از طریق برگ نیز کمک خواهد کرد.
نکته
گاهی حاشیه خشکیدگی برگ پسته بر اثر محلول‌پاشی در دمای بسیار بالا یا سمپاشی غیراصولی نیز اتفاق می‌افتد.
سمیت عناصر سنگین
مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی و سموم در باغ پسته ممکن است باعث سمیت عناصری مانند بُر و عناصر سنگین نظیر سرب، کادمیوم و آلومینیوم در خاک شود. یکی از مهم‌ترین علائم این سمیت، حاشیه خشکی برگ پسته است. در صورت افزایش سمیت عناصر پس از حاشیه خشکی برگ پسته، آسیب به میوه‌ها نیز می رسد.
در جهت کاهش اثرات حاشیه خشکی برگ پسته بهتر است از مصرف کودهایی که دارای عناصر سنگین هستند، خودداری کنید. معمولا کودهای معدنی که مستقیما از معدن گرفته می‌شوند و همچنین کودهای گوگرد بنتونیت‌دار و گوگرد معدنی دارای عناصر سنگین هستند.
پیشنهاد ما به کشاورزان عزیز این است که برای تمام فصل رشد، مقدار و زمان صحیح مصرف کودها را در نظر بگیرید تا از خسارت‌های جبران ناپذیر جلوگیری شود. مصرف برخی کودهای دارای پتاسیم و یا برخی کلات‌کننده‌های طبیعی در طول فصل رشد تا حدودی میتواند اثر تنش عناصر سنگین را رفع کند.
آفات و بیماری‌ها
یک موردی که پسته‌کاران عزیز بسیار باید به آن توجه کنند بحث آفات و بیماری‌هاست که از اثرات منفی آن، حاشیه خشکی برگ پسته است.
نماتد
نماتدها یکی از دلایل مهم حاشیه خشکیدگی برگ پسته هستند. این نماتدها در ریشه و اطراف آن زندگی می‌کنند و با آسیب به ریشه و اختلال در جذب عناصر توسط ریشه باعث کاهش رشد درخت و ایجاد حاشیه خشکی برگ‌ها در پسته شده و در نهایت شاهد کاهش قابل توجه عملکرد پسته خواهید بود.
در جهت کاهش خسارت نماتدها به باغ پسته بهتر است قبل از احداث باغ جدید، نهال‌ها را بررسی کرده تا از کشت نهال آلوده به نماتد جلوگیری شود. روش تشخیص چشمی، بررسی ریشه نهال است که نباید حالت گره گره داشته باشند (همانند تصویر بالا).
تغذیه صحیح و در زمان درست جهت افزایش مقاومت پسته به نماتد نیز موثر خواهد بود. همچنین مصرف ریشه‌ای کود سیلیکات پتاسیم نیز میتواند در کنترل نماتد موثر باشد.
نکته
فراهمی شرایط برای تابش مستقیم آفتاب به سطح خاک نیز یکی دیگر از روش‌های کنترلی است.
بیماری قارچی
بیماری بلایت جوانه یا خوشه که یکی از عوامل آن قارچ Botryosphaeria dothidea و بیماری بلایت آلترناریایی که عامل آن قارچ Alternaria می‌باشد. آلودگی این دو قارچ در برگ‌های پسته باعث حاشیه خشکی برگ می‌شود. این دو بیماری قارچی یک مشکل جدی در باغ‌هایی هستند که آبیاری بصورت بارانی و غرقابی باشد، همچنین در مناطق با خاک‌های کم نفوذ و باغ‌های با رطوبت نسبی بالا، میتواند زیاد باشد.
استفاده از قارچ‌کش‌ها با نظر گیاهپزشک معتمد در منطقه راهکار مناسبی است. رعایت بهداشت باغ در انتهای فصل نیز میتواند به کاهش بیماری‌ها کمک شایانی کند. ضمن اینکه اگر مشکل این دو بیماری جدی است، برنامه آبیاری را تنظیم کرده و از ماندابی و راکد شدن آب جلوگیری کنید.
کرم سفید ریشه
کرم سفید ریشه مشکل مهم باغداران پسته است به ویژه باغداران محترمی که کود دامی فرآوری‌نشده در باغ خود استفاده می‌کنند. هجوم این آفت از اواخر فروردین شروع می‌شود. از جمله علائم مهم این آفت حاشیه خشکی برگ پسته است که بدلیل آسیب و قطع شدن بخشی از ریشه‌ها، این علامت در برگ‌ها دیده می‌شود.
از بین بردن علف‌های هرز یک ساله به این علت که منبع غذایی خوبی برای این لاروها هستند، یک راه‌حل مناسب است. رعایت بهداشت باغ پس از هرس و در طول پاییز و زمستان و همچنیناستفاده از تله‌های نوری در باغ برای کنترل حشرات بالغ این آفت توصیه می‌شود. استفاده از کودهای دارای سیلیکون به صورت مصرف ریشه‌ای در طول فصل رشد نیز راهکار مناسبی در جهت بهبود شرایط باغ است.
بیماری باکتریایی
یکی دیگر از دلایل حاشیه خشکی برگ پسته، باکتری Xylella fastidiosa است که طی چند سال اخیر در برخی مناطق پسته‌کاری ایران مشاهده شده است. علائم حمله این باکتری به گیاه، با قهوه‌ای و سپس خشک شدن حاشیه برگ‌ها آغاز شده و در صورت پیشرفت بیماری شاهد از بین رفتن کامل برگ و شاخه‌ها خواهید بود.
جهت مبارزه با این باکتری راه‌های شیمیایی توصیه نشده است، اما به دلیل انتقال آن توسط حشرات تغذیه‌کننده از برگ‌ها می‌توان از دو روش ذیل برای مدیریت این بیماری استفاده کرد:
- رعایت بهداشت باغ و جمع‌آوری بقایای گیاهی طی پاییز و زمستان
- محلول‌پاشی سیلیکات پتاسیم و کودهای کلسیمی در اردیبهشت و خرداد، جهت استحکام سلول‌های برگ.