طی روزهای گرم سال، گاهی اوقات شاهد سوختگی برگ درختان میوه هستید که معمولا از حاشیه یا مرکز شروع شده و بتدریج کل برگ را دربرمی‌گیرد. متاسفانه اگر چنین علائمی در باغ دارید بزودی باید در انتظار خشک شدن و یا حتی ریزش برگ‌ها باشید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
اثر سوختگی برگ درختان بر عملکرد
برگ‌ها منبع تولید و فتوسنتز هستند و مواد فتوسنتزی را به میوه‌ها منتقل می‌کنند. اگر این انتقال بصورت مطلوب از برگ به میوه انجام شود، میوه‌های درشت و باکیفیتی خواهید داشت. اما اگر خساراتی مانند سوختگی برگ یا ریزش اتفاق بیفتد اندام دیگری در درخت نمی‌تواند مسئولیت برگ‌ها را داشته باشد و عناصر غذایی و هورمون‌ها را به میوه‌ها منتقل کند.
پس مشخص است که بعد از خسارت برگ‌ها، قطعا ریزش میوه‌ها و کم شدن تناژ رخ خواهد داد.
پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا ابتدا دلایل و سپس راهکارهای کنترل سوختگی برگ گیاهان را بررسی کنیم.
دلایل سوختگی برگ درخت
لکه‌های سوخته روی برگ درخت می‌تواند به صورت نقطه‌ای و لکه‌ای باشد و از حاشیه و مرکز برگ شروع شده و کم کم به تمام برگ گسترش یابد. به هر حال بسته به عامل و دلیل سوختگی یا سوزندگی برگ‌ها علائم نیز متفاوت است و قبل از هر اقدامی توصیه میشود که دلایل را که می‌تواند فیزیولوژیک یا بر اثر تنش‌های زنده و غیرزنده باشد، بررسی کنید.
دما بالا
زمانیکه دما هوا بسیار بالا باشد قطعا باعث کاهش محتوای آب برگ‌ها شده و می‌تواند اثرات منفی برای برگ داشته باشد. دلیل فیزیولوژیک این مسئله به دلیل تبخیر حجم زیادی از آبِ برگ است و در چنین شرایطی ریشه‌ها توانایی جبران ناگهانی مقدار زیادی از آب را ندارند، در نتیجه برگ‌ها رطوبت از دست داده و یکی از علائم این مشکل قطعا سوختگی برگ است.
تنش خشکی
در زمانیکه ریشه درخت با محدودیت رطوبت در خاک مواجه شود، طبیعی است که نمی‌تواند نیاز برگ‌ها برای آب را تامین کند و برگ کم کم آب از دست می‌دهد و اگر تنش خشکی ادامه پیدا کند، شاهد سوختگی حاشیه و نوک برگ‌ها خواهید بود.
در صورت افزایش شدت تنش خشکی متاسفانه خشک شدن برگ درختان هم اتفاق می‌افتد که اگر این شرایط مشاهده شود، مرحله بعدی ریزش برگ و شوک شدید به درختان خواهد بود.
بادهای گرم و خشک
طی تابستان در بسیاری مناطق بادهای گرم و خشکی می‌وزد که به دلیل کاهش شدید رطوبت هوا در زمان وزش این بادها، به مرور برگ‌ها رطوبت خود را از دست داده و متاسفانه سوختگی برگ درختان اتفاق می‌افتد. اگر شدت آفتاب هم در منطقه زیاد باشد شاهد آفتاب سوختگی برگ درختان هم خواهید بود که مزید بر علت شده و خسارت بیش‌تر میشود.
شوری خاک
شوری از دو طریق می‌تواند باعث اثرات منفی بر درخت میشود:
- توانایی جذب آب توسط ریشه به علت حضور عناصری مانند سدیم و کلر در خاک کاهش یافته و این شرایط باعث کاهش انتقال آب به برگ‌ها شده و بتدریج برگ‌ها پژمرده و زرد و در نهایت دچار سوختگی می‌شوند.
- جذب عناصری مانند سدیم و کلر باعث مسمومیت در گیاه شده و شرایط انتقال آب به برگ‌ها را مختل کرده و منجر به سوختگی برگ خواهد شد.
کمبود و یا سمیت برخی عناصر
بحث کمبود و بیشبود عناصر بسیار مهم است چرا که در هر دو این شرایط آسیب به برگ و درخت وارد میشود. کمبود عناصری مانند پتاسیم و منیزیم منجر به سوختگی حاشیه‌های برگ شده که در صورت شدید شدن، کل برگ درگیر این کمبودها خواهد شد.
در مورد سمیت عناصر نیز دقت داشته باشید که در بسیاری موارد ممکن است با کمبود یک عنصر اشتباه گرفته شود. اما بطور کلی سمیت عنصر بُر و عناصر سنگین مانند مس و سرب و آلومینیم منجر به سوختگی برگ‌ها میشود.
آفات و بیماری‌ها
بطور معمول بسیاری از علائم آفات یا بیماری‌ها که با سوختگی برگ‌ها همراه است به شکل نقطه‌ای در بخش‌های مختلف برگ مشاهده میشود. در شرایط حمله شدید آفت یا بیماری کم کم کل برگ آلوده شده و سوختگی در همه بخش‌ها دیده میشود و در نهایت برگ ریزش می‌کند. سوختگی که به دلیل بیماری روی برگ مشاهده میشود به دلیل قارچ‌ها و باکتری‌های بیماریزا و گاهی هم ویروس‌ها است.
غرقابی بودن خاک
به دلیل اینکه ریشه درخت نیاز به تهویه دارد، در صورتیکه رطوبت خاک بیش از حد باشد (بخصوص در خاک‌هایی با بافت سنگین) ریشه دچار پوسیدگی شده و بالتبع خسارت به ریشه باعث عدم انتقال آب و عناصر به برگ‌ها شده و به مرور، برگ ابتدا زرد و در صورت افزایش شدت تنش سوختگی رخ می‌دهد.
محلول پاشی‌های غیراصولی
شاید بسیاری افراد توجهی به سوزندگی یا سوختگی برگ درختان بر اثر محلول پاشی کودها و سموم نداشته باشند، اما متاسفانه از دلایل اصلی سوختگی‌هایی که در باغات مشاهده می شود، عدم دقت در کاربرد کود یا سم است.
اگر دوز مصرفی و زمان مصرف کود یا سم صحیح نباشد، ترکیبات توسط برگ جذب نشده و اثرات منفی روی برگ‌ها دارد که از جمله آن‌ها سوختگی است.
پیشگیری و درمان سوختگی برگ درختان
در تمام مشکلاتی که در باغ مشاهده می‌کنید اگر همواره موارد مدیریتی را رعایت کنید بنوعی از بروز مشکلات پیشگیری خواهید کرد. اما اگر مواردی مانند سوختگی برگ مشاهده کردید بالتبع چاره‌ای جز درمان ندارید!
رعایت دور و میزان آبیاری باغات
مدیریت آبیاری باغ در جهت کاهش بروز تنش خشکی برای درختان از جمله مواردی است که می‌تواند به پیشگیری از سوختگی برگ کمک کند. زیرا اگر شرایط درخت از نظر آبی مناسب باشد ریشه براحتی آب را جذب کرده و به برگ‌ها انتقال می‌دهد. در زمان مطلوب بودن رطوبت خاک اگر به دلایلی که گفته شد برگ آب هم از دست بدهد ریشه می‌تواند رطوبت از دست رفته را جبران کند.
رعایت برنامه کوددهی
اگر در زمان درست و به میزان کافی از کودها استفاده کنید نتیجه بسیار مطلوب است و مشکلاتی مانند کمبود یا بیشبود عناصر باعث سوختگی برگ درختان نخواهد شد. با وجود این اگر سوختگی برگ‌ها اتفاق افتاد، برخی کودها مانند آمینواسیدها و سیلیکات پتاسیم می‌تواند به کنترل و کاهش سوختگی برگ در بخش‌هایی از درخت که آسیب کمتر بوده است، کمک کند.
دقت کنید که اگر تصمیم بر درمان یک مشکل مانند سوختگی است شرایط برنامه کودی نسبت به شرایط بهینه باغ تغییر کرده و قطعا یک سری از کودها نباید مصرف شوند یا میزان مصرفشان کاهش مییابد.
مدیریت و کنترل بموقع آفات و بیماری‌ها
اگر کشاورز عزیز طی فصل رشد قبل از هجوم آفت و بیماری و طبق برنامه ریزی بتواند شرایط را کنترل کند باالتبع از بروز خسارت جلوگیری شده و بنوعی پیشگیری از مشکلاتی مانند سوختگی برگ درختان صورت گرفته است.
اما اگر در باغ مشخص شد که علائم سوختگی برگ به دلیل آفت یا بیماری است، بلافاصله اقدامات لازم برای مبارزه با این مسئله را فراهم کنید تا بیماری یا آفت به سایر درختان منتقل نشود یا حداقل خسارت کمتر شود.
سوالات پرتکرار در ارتباط با سوختگی برگ درختان
لکه‌های سوخته روی برگ به چه دلیل است؟
دلایل لکه‌های سوختگی برگ متعدد است و از جمله آن‌ها تنش خشکی، بادهای گرم و خشک، دما بالا، شوری خاک، محلول پاشی غیراصولی، شرایط غرقابی، کمبود یا سمیت عناصر و آفات و بیماری‌ها است.
چه روش‌هایی را برای درمان سوختگی برگ درختان میوه پیشنهاد می‌کنید؟
بطور کلی بهتر است قبل از اینکه سوختگی برگ یا هر مشکل دیگری اتفاق بیفتد از بروز آن پیشگیری کنید. اما اگر شاهد سوختگی برگ درختان باغتان بودید از جمله روش‌های درمانی برای این مشکل رعایت دورهای آبیاری و اجرا درست و اصولی برنامه کودی است تا بتوانید شرایط درختان را به سمت بهبود پیش ببرید. مبارزه با آفات و بیماری‌ها نیز از جمله راهکارهای پیشنهادی برای درمان سوختگی است.
منابع
+ Chen, R., Zhu, J., Zhao, J., Shi, X., Shi, W., Zhao, Y., ... & Shi, S. (2022). Relationship between leaf scorch occurrence and nutrient elements and their effects on fruit qualities in Chinese chestnut orchards. Forests, 14(1), 71.
+ https://thealmonddoctor.com/salt-burn-vs-leaf-scorch/